Lễ Vu Lan Báo Hiếu: Nét Đẹp Hiếu Hạnh Trong Văn Hóa Người Việt Nam

Lễ Vu Lan Báo Hiếu: Nét Đẹp Hiếu Hạnh Trong Văn Hóa Người Việt Nam

Lễ Vu Lan báo hiếu ở Việt Nam được tổ chức hàng năm vào ngày 15 tháng 7 Âm lịch. Mặc dù đây là một lễ hội Phật giáo nhưng hầu hết mọi người đều tham dự để đền đáp công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ.
Trong khi người phương Tây có thể tự hào về Ngày của Mẹ thì người Việt lại trân trọng ngày Vu Lan nói riêng như một dịp để tỏ lòng thành kính với những người thân yêu của mình, dù còn sống hay đã qua đời. Hãy cùng đọc tiếp để hiểu nhiều hơn những ý nghĩa sâu sắc của ngày lễ thiêng liêng này.

Truyền Thuyết Lễ Vu Lan Báo Hiếu 

Đại lễ Vu Lan báo hiếu gắn liền với truyền thuyết Phật giáo Mục Liên – Thanh Đề. Mục Liên (Mục Kiền Liên) sinh ra ở miền bắc Ấn Độ vào khoảng năm 568 trước Công nguyên và mất vào khoảng năm 484 trước Công nguyên. Mục Liên là đại đệ tử của Phật Thích Ca Mâu Ni và sở hữu rất nhiều phép thần thông. Mẹ của ngài, người đã phạm nhiều tội lỗi, bị đày xuống địa ngục khi qua đời. Một ngày nọ, ngài dùng sức mạnh thần kỳ của mình để xuống địa ngục tìm mẹ. Ngài đã nhìn thấy mẹ mình, bà Thanh Đề, đang ở trong địa ngục và là một con quỷ đói. Ngài dùng phép thuật làm cơm và bón cho mẹ.

Do thói tham ăn và đói lâu ngày nên bà đã dùng tay đậy bát cơm lại để những con quỷ khác không xông vào. Cơm bỗng nhiên biến thành ngọn lửa; khiến bà ta không thể ăn được. Với phép thuật của mình, Mục Liên không thể cứu được mẹ mình nên đã quay trở lại nhân gian và cầu xin Đức Phật giúp đỡ.

Đức Phật bảo Mục Kiền Liên hãy thỉnh chư tăng mười phương đến cầu nguyện cứu mẹ. Mẹ ngài đã được giải thoát khỏi địa ngục. Đức Phật khuyên ai muốn giúp đỡ cha mẹ mình đã sống nhiều đời để thoát khỏi địa ngục cũng hãy đi theo con đường này. Lễ Vu Lan ra đời từ đó. Đây cũng là sự tích ngày lễ Vu Lan báo hiếu được tổ chức hàng năm tại Việt Nam. 

Nguồn gốc lễ Vu Lan - Nguồn ảnh: Internet

Lễ Vu Lan Tại Việt Nam 

Khi tháng Bảy Âm lịch đến gần, nhiều gia đình Việt Nam bắt đầu chuẩn bị cho lễ Vu Lan (Ullambana). Nó cũng là ngày ân xá, xá tội vong nhân cho những vong hồn dưới địa ngục. Sau Tết Nguyên đán, đây là lễ hội truyền thống thường niên lớn thứ hai của Việt Nam và được người Việt Nam tổ chức tham gia vào nhiều nghi lễ tôn giáo và hoạt động nhân đạo.

Lễ hội Ullambana, lễ hội của tất cả các linh hồn trong Phật giáo Đại thừa, được tổ chức vào ngày rằm thứ Bảy  Âm lịch ở nhiều nền văn hóa châu Á như một cách tưởng nhớ người đã khuất. Vào ngày này, người ta tin rằng các linh hồn sẽ quay trở lại ngôi nhà cũ của họ. Nguồn gốc tên tiếng Phạn của lễ hội, Ullambana, không rõ ràng nhưng xuất hiện trong các tác phẩm thiêng liêng của Phật giáo thời kỳ đầu được biết như kinh Phật. 

Lễ Vu Lan là một sự kiện lý tưởng và đặc biệt dành cho du khách nước ngoài muốn trải nghiệm để hiểu biết hơn về văn hóa Việt Nam. Sự đa dạng của lễ Vu Lan có thể thấy khắp cả nước với nhiều hoạt động khác nhau. Vào ngày này, các ngôi chùa trên khắp đất nước tràn ngập tăng ni và Phật tử. Họ tham dự các buổi lễ và dâng hương lên Đức Phật với mong muốn rửa sạch tội lỗi và cầu nguyện cho người thân đã khuất và con cháu còn sống.

Đại lễ Vu Lan được tổ chức trong không khí thiêng liêng - Nguồn ảnh: Internet

Lễ Vu Lan báo hiếu cài hoa gì? Người Việt thường sẽ cài bông hồng đỏ nếu cha mẹ họ còn sống hoặc hoa hồng trắng nếu cha mẹ họ đã qua đời. Bông hồng cài áo là biểu tượng của tình yêu thương, sự sẻ chia giữa cha mẹ và con cái, bất kể nguồn gốc xã hội. Ngoài việc cầu khấn ở chùa, người ta còn dâng vàng mã, hoa, trái cây, muối, bánh nếp, sắn luộc, khoai lang và nhiều thứ khác lên tổ tiên với niềm tin rằng họ sẽ nghe thấy lời cầu nguyện và nhận lễ vật của họ. 

Tuy nhiên, cách mọi người tổ chức lễ hội này hơi khác so với nhiều năm trước. Những hộ gia đình có mức thu nhập thấp chuẩn bị đủ loại lương thực, nhang, vàng mã, tiền mã, trong khi những hộ có nhiều tiền hơn có thể chi hàng triệu đồng mua biệt thự, ô tô sang, quạt điện, điều hòa vàng mã với mong muốn người thân đã khuất sẽ được an yên tận hưởng cuộc sống thế giới bên kia thoải mái giống như người sống.

Thả đèn hoa đăng nguyện cầu trong đêm lễ Vu Lan báo hiếu cha mẹ - Nguồn ảnh: Internet

Nhìn chung, ý nghĩa lễ Vu Lan báo hiếu không chỉ là tưởng nhớ tổ tiên, tưởng nhớ những linh hồn lang thang mà còn nhắc nhở con người hãy trân trọng những gì mình đang có: cha mẹ, gia đình và những người thân yêu của họ. 
Đây cũng là dịp thiêng liêng để mỗi người dân Việt Nam bày tỏ tấm lòng hiếu kính đối với những người đã sinh thành và có công ơn nuôi dưỡng mình. 
Vào đêm đại lễ Vu Lan, người Việt thường tổ chức thả đèn hoa đăng trên sông với những lời ước nguyện. Họ hy vọng rằng những lời ước nguyện cho cha mẹ họ sẽ thành hiện thực và những chiếc đèn hoa đăng được thả theo dòng nước sẽ giúp điều ước trở thành  hiện thực.
Lễ Vu Lan không chỉ được tổ chức ở Việt Nam mà còn ở các nước theo đạo Phật như Trung Quốc, Nhật Bản, Malaysia... Nó nhắc nhở mọi người nhớ đến công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ. 

Lễ Vu Lan báo hiếu không chỉ có ý nghĩa ở chỗ nó giúp chúng ta tỏ lòng thành kính với người đã khuất mà còn ở chỗ nó nhắc nhở chúng ta đối xử tốt và luôn có hiếu với cha mẹ. Chúng ta cũng học được từ ngày lễ này truyền thống sự cảm thông, quan tâm, sẻ chia đến người khác, đặc biệt là những người không nơi nương tựa và có hoàn cảnh khó khăn. Vu Lan với những giá trị cao quý sẽ được người Việt bảo tồn và phát triển trong nhiều thế kỷ tiếp theo và hơn thế nữa.