Năm Thìn: Bàn Về Ý Nghĩa Hình Tượng Rồng Trong Văn Hóa Việt Nam

Năm Thìn: Bàn Về Ý Nghĩa Hình Tượng Rồng Trong Văn Hóa Việt Nam

Rồng là hình tượng chiếm một vị trí đặc biệt trong văn hóa, tín ngưỡng của người Việt, là biểu tượng thiêng liêng gắn liền với truyền thuyết “con Rồng cháu Tiên”. Hình tượng rồng xuất hiện từ thời đại Hùng Vương, được chạm khắc trên các vật bằng đồng. Có rất nhiều giả thuyết về nguồn gốc của loài rồng, nhưng dù giải thích thế nào thì trong lòng người Việt Nam, rồng là con vật thiêng liêng, là biểu tượng của âm dương, là sự thống nhất vũ trụ. 

Ở góc độ văn hóa, rồng là nguồn cảm hứng sáng tạo nghệ thuật, đặc biệt là nghệ thuật tạo hình Việt Nam. Rồng từng là linh vật trong tín ngưỡng của người Việt thời kỳ đầu. Rồng là biểu tượng của thời tiết tốt và được chạm khắc trên các đồ vật bằng đồng, đặc biệt là trống đồng. 

Rồng ngự trị trong lòng người Việt Nam như một linh vật đặc biệt, là biểu tượng cho “chân lý vạn vật” và mọi lời chúc tốt đẹp nhất cho cuộc sống con người. 

Rồng được coi là biểu tượng  của sức mạnh, sự uy nghiêm và sức mạnh bất khả chiến bại trước kẻ thù. Rồng là hình ảnh chiếm một vị trí đặc biệt trong văn hóa, tín ngưỡng của người Việt. 

Bên cạnh đó, trong tứ linh: Long, Lân, Quy, Phụng, Rồng cũng là con vật đứng đầu. Với truyền thuyết con Rồng cháu Tiên, sự tích huyền thoại về Lạc Long Quân và Âu Cơ, rồng là biểu tượng thiêng liêng, đầy kiêu hãnh, tự hào của tổ tiên và nguồn gốc Việt Nam. Rồng tượng trưng cho sự gắn kết với cuộc sống, tình cảm và tâm hồn của cả dân tộc. 

Chính vì vậy, rồng đối với Việt Nam còn quan trọng hơn các nước phương Đông khác, thậm chí cả  Trung Quốc vì rồng Trung Quốc chỉ thường đại diện cho những vị vua quyền lực. 

Theo quan niệm xưa, rồng cũng có ý nghĩa đặc biệt đối với việc trồng lúa nước vì rồng có khả năng phun nước, tạo ra mưa, để làm cho cây lúa tốt tươi và mùa màng bội thu. 

Bởi vậy, sự xuất hiện của hình tượng rồng cũng chính là sự hy vọng, mong ước, niềm tin cho mưa thuận gió hòa, cuộc sống phồn thịnh, no đủ. Rồng được coi là biểu tượng của tâm hồn, tình cảm, sức mạnh và sự thịnh vượng của một quốc gia, cộng đồng, xã hội và con người. Vì vậy, rồng xuất hiện ở nhiều di tích và công trình kiến ​​trúc, có khi kéo dài hàng nghìn năm. Đôi khi, bên cạnh con rồng còn xuất hiện hình ảnh người nông dân đang cày ruộng…

Nhờ niềm tin và hy vọng tốt đẹp này mà người Việt mang nhiều nét mạnh mẽ, năng lượng tích cực khi lựa chọn hình ảnh con rồng làm biểu trưng cho nhiều sự kiện quan trọng trong cuộc sống. Hiện thực được thể hiện rõ nét qua những huyền thoại, truyền thuyết, sự tích như Thăng Long - Rồng bay cao (Đại La - Hà Nội), truyền thuyết Vịnh Hạ Long - Rồng hạ cánh (Quảng Ninh), vịnh Bái Tử Long, sông Cửu Long (chín Rồng), sông Hoàng Long (Rồng vàng), đảo Bạch Long Vĩ (Rồng trắng).

Đối với người Việt, hình tượng rồng gắn liền với uy quyền của nhà vua nên áo vua gọi là long bào, xe vua gọi là long giá, giường vua nằm gọi là long sàng, gương mặt vua gọi là long nhan, sân điện gọi là long đình. 

Từ góc độ văn hóa, rồng là nguồn cảm hứng cho nghệ thuật sáng tạo, đặc biệt là trong nghệ thuật tạo hình Việt Nam. Trong nhiều công trình nghệ thuật từ thời Lý, thời Trần, rồng đã được đặt ở vị trí trang trọng nhất, thể hiện sức mạnh, quyền lực vô cùng tối thượng và thiêng liêng. Do đó, rồng cũng chính là biểu tượng của tâm hồn, tình cảm, sức mạnh và sự thịnh vượng của một dân tộc.